ПЛАМЕНА ЖЕЛБА. За да се дознаат одговорите на прашањата: кој сум, од каде доаѓам, каде одам, што се животот и смртта, зошто страдам, неопходни се силен порив и пламена желба. Интензитетот на таа желба е различен кај секого. Кај некои таа наликува на пламен, на кој треба многу да се внимава, зошто може лесно да се изгасне под налетот на секојдневните внатрешни и надворешни ветришта. Кај други, кои се многу ретки, пламенот е толку силен што наликува на оган кој ги согорува сите други желби.

За ваква пламена желба говори приказната за Рионен, прочуената будистичка монахиња, родена во 1779 година. Била внука на познатиот јапонски војсководец Шинген и ја сметале за една од најубавите жени во Јапонија.

Пишувала поезија и како многу талентирана, во седумнаесеттата година, била избрана за придружничка на царицата, со која станала многу блиска. Кога царицата починала, Рионен била многу потресена и доживеала длабока духовна преобразба. Станала болно свесна за минливоста на овој свет, и почнала да го проучува зенот. Но нејзиното семејство не се сложило со тоа и ја натерало да се омажи. Сепак, успеала од семејството и од идниот сопруг да добие ветување дека ќе може да се замонаши откако ќе роди три деца. Тоа и се случило, и на возраст од дваесет и пет години ја избричила главата, го зела името Рионен, што значи „јасен ум“, и тргнала на аџилак. На патот сретнала двајца учители и побарала да ја примат за ученик, но и двајцата ја одбиле, со образложение дека е премногу убава, што би создавало проблеми кај останатите ученици. Рионен затоа решила да го нагрди своето лице со ужарено железо, и така засекогаш ја уништила својата физичка убавина. Тогаш се вратила кај вториот учител и тој ја прифатил. Пред заминувањето од овој свет напишала кратка песна:

Шеесет и шест пати овие очи
ја впиваа убавината на есента.
Не прашувај ништо.
Слушни го треперењето на боровите
кога ветрот ќе стивне. 

Во секој случај, и на малиот, и на големиот пламен треба да се внимава, а на големиот можеби и повеќе, зашто ако ја немаме силата, храброста, одлучноста и подготвеноста на Рионен, може лесно и брзо да не согори.

РАЗБИРАЊЕ НА УЧЕЊЕТО. Особено е важно исправното разбирање на учењето, зашто класичната јога истовремено е и филозофски систем, но и метод за постигнување на состојбата на самореализација, кое вели дека еволуцијата всушност е развој на свеста – пат од Духот кон материјата, и обратно, инволуција – пат од материјата кон Духот.  Без јасен увид во смислата и улогата на нејзините осум степени во откривањето на нашиот внатрешен свет, тешко ќе можеме да го разбереме и следиме учењето. Ако не сфатиме дека јогата е изградена врз етичкиот кодекс, принципите на јама, ако не знаеме дека со следењето на правилата на нијама, на еден начин се репрограмираме себе, ако не знаеме дека асаните во класичната јога ги означуваат само седечките позиции во кои се одвива медитативната практика, а пранајамата всушност е контрола на енергијата; ако не знаеме дека пратјахара значи воспоставување на контрола врз сетилата за да се овозможат концентрацијата и медитативното задлабочување; ако низ практиката не се соочиме директно со своите физички, и уште повеќе, умствени ограничувања; ако не се запознаеме со нејзината теоретска основа, која со практиката оформува целина, тогаш тоа што го практикуваме, само однадвор, по форма наликува на јога. Затоа може да се каже дека исправното толкување на јогиското учење е резултат на долготраен процес, низ кој со избалансирана и редовна практика, проверувана преку проучувањето на теоријата, доаѓаме до вистинските увиди. Убавината на овој процес е што од помало нè води кон поголемо разбирање, и тоа може да го исполни целиот наш живот.

ИНТЕГРИРАЊЕ. Препознавањето на нашата состојба и потреби во сегашниот момент на цивилизацискиот развој, повеќе од кога било ја наметнува потребата од интегрирање на основните знаења и практики на различните форми на јога. Во развивањето на различните аспекти на нашето битие, освен класичната јога, потребни ни се и: 

• хата-јогата со нејзиното исклучително познавање на суптилните структури на нашето физичко и енергетско тело;
• џнана-јогата и нејзината способност за метафизичко разликување (вивека), и неврзување (ваирагја) во процесот на себеистражување, како и моќта за медитативно задлабочување во суштината на древните текстови;
• карма-јогата и нејзиното активно учество во животните случувања, низ несебичното дејствување;
• потребна ни е и бакти-јогата, можеби и најмногу од сите, со својата љубов, сочувствителност и предаденост на највисокиот идеал.

ЕТИЧКИ КОДЕКС. Во контекст на односот на јогинот кон светот, неговиот живот треба да биде ускладен со принципите на етичкиот кодекс – јама: неповредување – ахимса, вистинољубивост – сатја, воздржување од крадење – астеја, контрола на сетилните задоволства – брамачарја, и отсуство на алчност – апариграха. Всушност, тие се универзални духовни принципи кои важат во сите култури, на сите меридијани и во сите времиња. Нивното следење, без оглед на околностите, во голема мера помага во отстранувањето на менталните и емоционалните пречки и турбуленции, што е главен предуслов за медитативната практика и развивање на свесноста.Но, за волја на вистината, мудрото следење на овие принципи во секојдневието не е така едноставно како што можеби изгледа на прв поглед. Доколку не го разбереме нивното комплексно значење, и ги практикуваме буквално, лесно можат во нас да предизвикаат конфузија и море од надворешни и внатрешни конфликти, исто како и во случаите на „разумните“ компромиси со кои всушност ги прикриваме сопствените слабости.

Одлучноста, начинот и степенот до кој можеме да ги следиме принципите на јама се индивидуални и зависат, пред сè, од нашата внатрешна сила и свесност. Исклучителното значење што следењето или занемарувањето на овие принципи го има за нашиот живот, можеме да го разбереме само низ сеопфатна контемплативна анализа. Како пример можеме да ја земеме ахимса.

Ахимса во суштина значи неповредување или воздржување од секаков вид насилство, изразено во мисла, збор или дело, кон сите живи суштества, вклучувајќи се и себе. Сите останати принципи на еден начин се содржани во ахимса и можат да помогнат за нејзино подлабоко разбирање. Коментирајќи ја ахимса, Патанџали во една сутра вели: „Кога јогинот ќе се стабилизира во доблеста на ненасилството, сите непријателства околу него запираат“.

Анализата на ахимса можеме да ја направиме во форма на прашања, а размислувањето за одговорите може да ни помогне во откривањето на нејзините различни аспекти, како и нашиот однос кон неа.

За таа цел можеме да си поставиме различни прашања, како на пример:

• Колку, свесно или несвесно се повредуваме себе или луѓето околу нас?
• Зошто и во кои ситуации тоа ни се случува?
• Како се чувствуваме кога сме повредени, и каква е разликата ако тоа е сторено физички или со збор?
• На какви сè начини може да се повредува?
• Како реагираме кога се повредуваат други луѓе?
• Какви последици може повредувањето да остави во нашиот живот, во контекст на создавање на негативни потсвесни тенденции и лоша карма, чии последици, порано или подоцна, сигурно ќе не стигнат?
• Во која мера немирот на умот и вознемирувачките мисли и чувства, предизвикани од повредувањето, нè прават неспособни за подлабоки медитативни увиди?
• Гледајќи низ призма на сознанието дека сите манифестации изразени на материјалното ниво се резултат на умствената активност, дали можеме да претпоставиме колкави се нарушувањата што нашите вознемирувачки мисли ги предизвикуваат во суптилниот свет на идеите, свет во кој ниту една мисла никогаш не се губи?
• Дали негативните мисли имаат поголем ефект отколку што мислиме?
• Дали понекогаш зад идејата на неповредување знае да се затскрие нашата слабост и страв да реагираме во конфликтни ситуации, особено со груби и агресивни луѓе?
• Дали во самоодбрана го кршиме принципот на неповредување или треба да се заштитиме и да се браниме, но без омраза и бес?
• Колку толкувањето и практикувањето на неповредувањето може да оди во екстреми, како по примерот на една секта во Индија, чии членови одат со ѕвончиња околу глуждовите, за да не згазат некој инсект?
• Колку можеме да го прошириме концептот на неповредување, на глобално ниво, на живиот свет околу нас, односно на целата планета?
• Колку го повредуваме живиот свет во ланецот на исхраната?
• Дали имаме претстава колку со своето дејствување го поддржуваме повредувањето и насилството; на пример, кога со купувањето на ефтина роба, произведена во сиромашните земји, ја одржуваме експлоатацијата на милиони деца и жени?
• Колку нереагирањето, немешањето, индолентноста и премолчувањето на насилството нè прават соучесници во повредувањето?
• Колку со нашиот егоизам ги повредуваме другите луѓе?
• Ако сакаме да го прошириме концептот на неповредување и да дејствуваме во таа насока, колку тоа зависи од нас?

Секако дека размислувањето за ахимса овде не завршува, и тоа би требало да трае сè додека не почувствуваме дека сме ја исцрпиле и заокружиле темата. Но, квалитетната анализа подразбира после извесно време, со нови стекнати искуства, да се навратиме на претходните размислувања, да ги провериме и коригираме доколку е потребно, и на тој начин да ги прошириме границите на разбирањето.

На ваков или на некој друг начин, кој ќе ни обезбеди континуитет во учењето, би требало да ги анализираме и останатите принципи на јама, но и на сите други важни содржини од теоријата и практиката на јога.

И така, додека размислувањето, разбирањето и практикувањето на принципите на јама постепено го обликуваат етичкиот став на јогинот и неговиот однос кон светот, нијама е процес на градење на исправен став кон себе и својата вистинска, духовна природа, низ следење на петте принципи, прописи или правила: чистота – шауча, задоволство – самтоша, аскетски напор – тапас, себепроучување – свадјаја, и предаденост на Бога или на идеал – ишвара-пранидана.

Заедно со принципите на јама, тие го подготвуваат јогинот за повисоките стадиуми на јога, односно за медитативната практика. Во некои форми на јога овие принципи се разликуваат по бројот и редоследот, а во други воопшто не се наведени, што не значи дека не им се придава значење, туку затоа што живеењето ускладено со нив се подразбира.