Дарана

Дарана е шестиот член во класичната јога. Коренот на зборот дарана е др – што значи да се држи, па оттаму дарана значи зацврстување и потполно задржување на вниманието на една точка, која може да биде некој дел од тело­то или предмет. Дарана е првиот од трите внатрешни членови и всушност претставува вистински почеток на медитативниот тек, чија цел е да се постигне интензивна перцепција на објектот на медитацијата. Покрај тоа, дарана подразбира и согледување на сите негови аспекти, што значи дека свестa сепак се движи, но во строго ограничен простор. Кога во овој процес, во умот ќе се појави содржина која не е поврзана со објектот на медитацијата, се прекинува текот на дарана, односно концентрацијата, и тоа во јога се нарекува читa-викшепа или растресеност, распрснатост на внима­нието. Целта на дарана, освен на стеснувањето на полето на свеста на една точка, е и да се намали зачестеноста на пречките и прекините сè до потполно исклучување, за да може вниманието да се задржи непречено на објектот на концентрацијата.

III,1: Моќта на умот да остане сосредоточен на еден објект, се нарекува дарана – концентрација.

Дијана

Дијана е вториот од трите внатрешни членови во класичната јога и значи продолжена и продлабочена концентрација на умот на еден објект. Тоа е состојба на медитативна задлабоченост во која јогинот успева објектот на медитацијата да го задржи во свеста и потполно да ги отстрани пречките и прекините, кои се вообичаена појава во почетните стадиуми на практиката на дарана. Состојбата на дијана е постигната кога објектот на медитацијата го исполнува целото поле на свеста (и стои пред задлабочената свесност) освет­лен во целост, во својата вистинска природа, во која јогинот и го поима. Кога ќе се постигне таа состојба, запираат бранувањата во свеста, чита-врити, кои на почеток траат кратко, но со редовна практика тие периоди стануваат се подолги.

III,2: Кога оваа сосредоточеност на еден објект ќе се воспостави непрекинато, подолг временски период, тоа се нарекува – дијана, медитација.

Самади

Самади е состојба на врвна сосредоточеност на умот, како резултат на процесот на претходното усовршување на медитативната практика. Според Патанџали, самади е состојба во која објектот на медитацијата зрачи како единствена стварност, а свеста се трансформира во предметот на медитацијата и врската со надворешниот свет е прекината.

Во класичната јога, самади е последниот член кој следи по усовршу­вањето на концентрацијата – дарана, и медитативната задлабоченост – дијана, и претставува врв на медитативната практика. Според Патанџали, самади опфаќа повеќе, квалитативно различни, степени.

III,3: Кога за време на медитацијата ќе се отфрли обликот или надворешниот дел на објектот, а концентрацијата е насочена на откривањето на внат­решното значење, неизразено со каква било форма, таа состојба на медитација се нарекува самади.

※

При читањето на Јогиските сутри потребно е да имаме исправен пристап. Мораме да го избегнуваме буквалното толкување на афоризмите или нивното слепо прифаќање, кое во нас лесно може да предизвика конфузија и конфлик­ти. За да не упаднеме во оваа замка, треба да земеме предвид неколку работи, а пред сè времето кога биле создадени, од кого се забележани и за кого се наменети. Афоризмите опишуваат искуства на поединци потполно посветени на истражувањето на својата духовна суштина, поединци со искуство на највисо­ките состојби на свеста, и затоа е сосем очекувано нивното вистинско значење, за нас „обичните смртници“, некогаш да биде делумно јасно, а некогаш и сосема неразбирливо. Ова секогаш треба да го имаме предвид, за да можеме да оставаме простор и време за корекции и надградување на нашите сознанија и ставови. Најдобро е ова да се обидеме да го објасниме низ забелешки во некои делови од текстот.

На пример, во сутрата II:40, посветена на чистотата – шауча, Патан­џали вели дека утврдувањето во физичката и менталната чистота, води кон развивање на одбивност кон телото и негово занемарување. Ова е во потполна контрадикција со ставот на јогата дека телото е храм на душата. Но, ова само навидум е контрадикција, зашто тоа се однесува на оној дел од „машинеријата“ тело-ум, кој е лесно подложен на нечистотии или кој сè уште не е прочистен, па наместо да биде најголем помошник на душата, тој ја влече удолу.

За да го избегнеме недоразбирањето што формулацијата, „одбивност кон телото и негово занемарување“, може да го предизвика, го заменивме со кажување на друг коментатор, кој ова го објасни како – „состојба на извесна, отмена, дистанцираност во однос кон сопственото тело…“.

Понатаму во сутрата II:39, посветена на апариграха – отсуството на алчност, Патанџали вели дека зацврстувањето во оваа доблест води на сеќавање на минатите животи, а во сутрата II:35 вели дека откако јогинот ќе воспостави, длабоко во својата душа, воздржување од насилство – ахимса, сите насилства во неговото присуство запираат. Во овие случаи се поставува праша­њето како и колку од сево ова можеме да разбереме, кога не сме во состојба ниту да претпоставиме какви сè промени и моќи може во нас да разбуди безусловното следење на овие правила и принципи.

Затоа е умно сите овие моментални нејаснотии да ги држиме до нас и да чекаме друга можност да ги разбереме, да не се конфронтираме со нив, ниту да се обидуваме „слепо“ да ги прифаќаме. Треба да се трудиме, колку што можеме, разумно да се придржуваме до овие правила, без напнати и непотребни очекувања од нивните придобивки. Треба само да ги регистрираме резултатите и да одиме понатаму со многу повеќе разбирање.